Rekomendacje dotyczące powstania Strategii Rozwoju Kultury Województwa Mazowieckiego

W dniu 9 stycznia 2012 roku odbyło się (w Teatrze Studio) drugie spotkanie Forum Kultury Mazowsze poświęcone przygotowywanej przez Departament Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego Strategii Rozwoju Kultury. W wyniku dyskusji członkowie FK Mazowsze wypracowali rekomendacje dotyczące procesu powstawania Strategii oraz zestaw pytań, na które Strategia powinna odpowiadać.

Rekomendacje Forum Kultury Mazowsze:

1. Proces powstawania Strategii powinien zostać przeprowadzony w formule partycypacyjnej, uwzględniającej opinie wszystkich środowisk twórczych (indywidualnych twórców i animatorów, lokalnych liderów, instytucji publicznych i podmiotów niepublicznych), sektora kreatywnego, mieszkańców Mazowsza i przedstawicieli władz lokalnych.
2. Nad powstawaniem dokumentu powinno czuwać grono ekspertów, wybrane po konsultacjach z partnerami społecznymi i instytucjonalnymi (rada lub zespól ds. strategii).
3. Tworzenie Strategii powinno składać się z dwóch etapów:

badania i zbierania informacji o kulturze w regionie,
opracowania dokumentu.

4. Ze względu na stosunkowo niewielką liczbę podmiotów, które mogłyby zrealizować oba etapy w zadowalający sposób postulujemy rozważenie przeprowadzenia dwóch odrębnych postępowań konkursowych.
5. Etap I (badanie) powinien składać się następujących elementów:

zebranie wszystkich możliwych i dostępnych danych na temat stanu obecnego, przy wykorzystaniu wszystkich znanych źródeł (np. raporty i badania realizowane przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych Ę, MCKiS, CAL, BORIS, Klon-Jawor, Mazovię, Obserwatorium Kultury itp.),
zebranie informacji na poziomie lokalnym, diagnozujących zarówno stan obecny jak i lokalne pomysły na zmiany (np. poprzez lokalne instytucje kultury na poziomie gmin),
zebranie i przeanalizowanie lokalnych strategii, programów i polityk kulturalnych,
przeprowadzenie badań uzupełniających dla zagadnień, które nie zostały opisane i zdiagnozowane w dostępnych opracowaniach,
zebranie i publiczne udostępnienie całości zebranych informacji, opracowanie i konsultowanie ich wyników z przedstawicielami poszczególnych dziedzin, branż, środowisk („stoliki branżowe”),
organizację otwartych debat na temat stanu obecnego i przyszłości kultury w regionie,
opracowanie rekomendacji wypracowanych podczas spotkań branżowych i otwartych dyskusji.

6. Etap II (Opracowanie strategii) powinien uwzględniać następujące kwestie:

w pracę nad ostatecznym kształtem strategii powinno zostać włączone grono eksperckie, a także podstoliki branżowe,
nad kształtem dokumentu powinni czuwać przedstawiciele Departamentu, aby zapisane w nim rozwiązania były „realizowalne” zarówno pod względem prawnym jak i operacyjnym,
dokument powinien zawierać nowoczesną wizję kultury, odpowiedzieć na pytanie czym jest kultura dla województwa,
dokument powinien być powiązany z lokalnymi i krajowymi dokumentami strategicznymi z zakresu kultury, uwzględniać założenia krajowych i lokalnych polityk kulturalnych,
dokument i znajdujące się w nim programy operacyjne powinny być „atrakcyjne” zarówno dla lokalnych liderów i instytucji, jak i samorządów w regionie; powinien odpowiadać na inicjatywy oddolne wskazane w etapie I,
strategia powinna szczegółowo opisywać proces wdrażania dokumentu i programów operacyjnych, wskazywać zakres odpowiedzialności dla poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację i jej monitoring oraz ewaluację,
dokument przed uchwaleniem powinien zostać poddany szerokim konsultacjom społecznym.

Pytania, na które powinna odpowiadać strategia:
1. Jaką rolę w rozwoju kultury w regionie powinny pełnić samorządy lokalne i lokalne polityki kultury, w tym największy samorząd – stolicy Mazowsza, realizując zadania o charakterze regionalnym?
2. Czy strategia ma stawiać przede wszystkim na uczestnictwo w kulturze i jej współtworzenie przez mieszkańców regionu, czy koncentrować się na twórcach i podmiotach publicznych i niepublicznych?
3. Czy strategia ma być przede wszystkim elementem promocji regionu poprzez kulturę (także w kontekście turystyki kulturalnej) zgodnie z kompetencjami Departamentu, który ja zleca, czy też stawiać na inne priorytety np. uczestnictwo, edukację kulturalną, wspieranie twórczości?
4. Jaka ma być rola zarówno wojewódzkich jak i lokalnych instytucji kultury, czy instytucje, których organizatorem nie jest samorząd województwa (np. domy kultury) będę mogły/powinny realizować zadania o charakterze regionalnym?
5. Jaką rolę w rozwoju kultury w regionie powinny odgrywać podmioty niepubliczne, czy i w jaki sposób województwo powinno angażować się we wspieranie III sektora, podmiotów prywatnych i tzw. sektora kreatywnego?
6. Jaką rolę w rozwoju kultury w regionie powinni odgrywać lokalni liderzy i animatorzy kultury?
7. W jaki sposób województwo powinno angażować się w rozwój i profesjonalizację kadr w instytucjach kultury, zarówno wojewódzkich i lokalnych?
8. Gdzie na Mazowszu znajduje się potencjał kreatywny, również ten nieoczywisty i co należy zrobić, by go uwolnić i wesprzeć?
9. Jakie miejsce w strategii województwa będą stanowiły kwestie związane z wielokulturowością oraz integracją kulturową cudzoziemców?
10. Czy województwo zamierza stale monitorować i zbierać dane dotyczące stanu kultury na Mazowszu (niezależnie od badań i diagnozy przeprowadzonych na potrzeby samej strategii)?
11. W jaki sposób strategia ma być wdrażana? Kto będzie za to odpowiedzialny? Czy wdrażanie strategii wymaga powołania nowego zespołu/reorganizacji?
12. Jaka powinna być rola województwa w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie kultury? Czy Mazowsze chce być liderem w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie kultury? Czy swoją rolę widzi w sposób bardziej tradycyjny?
13. Jaki będzie horyzont czasowy strategii? Czy będzie to rok 2020 podobnie jak w niektórych strategiach i programach realizowanych w kraju? Czy raczej rok 2030 wynikający z dokumentów rządowych?
Marcin Jasiński przedstawił sprawozdanie ze spotkania z Jerzym Lachem – Dyrektorem Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, podczas którego został przekazany oficjalny list informujący o powstaniu Forum Kultury Mazowsze.